Азэрбиджан

Азэрбиджан Республикэ (азэр-бз. Azərbaycan Respublikası) — Ипщэ Къаукъазым хэт къэрал. Къалэ нэхъышъхьэр — Бэкуу.

Азэрбиджан азэр-бз. Azərbaycan Respublikası
Азэрбиджаным и нып Азэрбиджаным и дэмыгъэ 40.1, 47.316667
Гоуидзэр: «Odlar Yurdu (МафӀэ Къэрал)»
Къэрал уэрэд: «Azərbaycan Marşı» ( едэӀун (info))
Хуитыныгъэм и махуэ	1991 жэпуэгъуэм 18 (зхэкӀар РССЗ)
Нэхъышъхьэбзэхэр	азэрбиджаныбзэ
Къалэ нэхъышъхьэр	Бэкуу
Къалэ нэхъ инхэр	Бэкуу, Гянджа, Сумгаит, Мингечаур, Нахичеван, Ханкенди, Евлах, Ширван
ӀэнатӀэ хабзэр	президент республикэ
Президентыр Премиер министрыр	Ильхам Алиев Али Асадов
ШӀыпӀэр • Псори • % псым пӀэуэ иубыдыр	112-нэ дунем 86 600 км² 1,6
Къэралым и джылэр • ЗэралъытэмкӀэ (2011) • Ӏувагъыр	9 164 600 цӀыху (89-нэ) 105,8 цӀыху/км²
ВКӀуП   • КъыхэкӀыр (2011)   • Зы цӀыхум къытехуэр	$94.318 млрд  (72-нэ) $10,340
Сомыр (Валутэр)	манат
Интернет-доменхэр	.az
Телефон кодыр	+994
Зэманыгъуэхэр	+4
Азэрбиджан Уикисурэтылъэм

Хэкумэтхыр

Азэрбиджаным и шӀыпӀэтхыпхъэ

Азэрбиджаныр Ипщэ Къаукъазым хэт. И гъунапкъэхэр здыӀухьэхэр: ищхъэрэмкӀэ — Урысейм, къуэхьэпӀэмкӀэ — Ермэлэймрэ, Курджымрэ, ипщэмкӀэ — Къажэрым, къуэкӀыпӀэмкӀэ хы Каспий и Ӏуфэм Ӏохьэ.

Къэралым и инагъыр — 86 600 км².

Темперэтурэ курытхэр щӀышылэм зэрыхъур −10° — +4° С, бадзэуэгъуэм 5° — +27° С.

Тхыдэр

I илъэс мин ди лъэхъэнэм ипэм Азэрбиджаным и ищхъэрэ лъэныкъуэм Къэукъаз Албаней къэралыр хэтт.

VII лъэхъэнэм Азэрбиджаныр Хьэрып хьэлифэтым хэта. Ар зэхэхуа яужь Азэрбиджаным и щӀыпӀэм къэрал зытӀущ къыхокӀыр.

XIII лъэхъэнэм Азэрбиджаным монголыдзэр тоуэ.

XV—XVIII лъэхъэнэм Азэрбиджаныр Сефевидхэм я къэралым хэта.

XIX лъэхъэнэм и пэм Азэрбиджаныр Урысейм хохьэ, яужырейм и ӀэнатӀэгъуэр къэрал псом щыщхьэщыувэр 1828 гъэм Урысеймрэ Къажэрымрэ Туркманчай тхылъыр щыщӀатхам.

Джэпуэгъуэ револуциэм яуж Урысейм, 1918—1920 гъэхэм къэралыр хуиту щыта Демократ Республикэ Азэрбиджан ицӀэр жоуэ.

1920—1991 гъэхэм Азэрбиджан РСС-р РССЗ-м хэта.

1991 гъэм щыщӀэдзауэ Азэрбиджаныр къэрал хуитыу щыт.

Жылэр

Къэлъытэгъуэ гуэрэхэмкӀэ, 2010 гъэм къэралым жылэу дэсыр млн 9 цӀыху.

Лъэпкъ нэхъ иныу щытхэр (2007): азэрбиджанхэр (90,6 %), лезгинхэр (2,2 %), урысхэр (1,5 %), талышхэр (0,9 %), авархэр (0,5 %), нэгъуэщӀхэри.

ДинкӀэ нэхъыбэр мыслъымэнхэщ (>90 %), чыристэнхэ, иудэнхэ.

Экономикэр

ВКӀуП-р 2009 гъэмкӀэ здынэсар $88.676 млрд.

ВКӀуП зы цӀыхум техуэмкӀэ ($9,809 хуэдиз), къэралым 72-нэ пӀэр иӀыгъ дунем.

Дзэр

Дзэр цӀе — Лъэпкъ Дзэр Азэрбиджаным (азэр-бз. Azərbaycan Milli Ordusu).

И бжыгъэр зэрыхъур мин 128,6 хуэдиз.

АдминистрациэмкӀэ гуэшыгъуэр

Азэрбиджан — къэрал унитару щыт. АдминистрациэмкӀэ хэку 66 еугуэш (азэр-бз. rayonlar).

ТехьэпӀэхэр

• Азербайджаным и сайтыр
• CIA World Factbook (индж.)